Τα πάντα για την αμυγδαλιά και την καλλιέργεια της

Η αμυγδαλιά καλλιεργείται από το 4000 π.Χ. και είναι ένα από τα αγαπημένα δέντρα της ελληνικής φύσης, όπου την περίοδο της άνθισης ομορφαίνει κήπους και πάρκα. Πρόκειται για φυλλοβόλο δέντρο με υπέροχους καρπούς που προσφέρουν πολλές και σημαντικές χρήσεις. Η αμυγδαλιά προσφέρει τον καρπό της ψημένο ή ωμό, γεμάτο βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, με ιδιαίτερη βαρύτητα στο ασβέστιο που προσφέρει στον οργανισμό. Από τον καρπό θα πάρουμε το ευεργετικό για την επιδερμίδα και τα μαλλιά αμυγδαλέλαιο αλλά και το γάλα αμυγδάλου, ιδανικό για άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη και χορτοφάγους.

Τα φύλλα της αμυγδαλιάς είναι λογχοειδή, η ρίζα πλούσια και βαθιά, ενώ το δέντρο μπορεί να φτάσει τα 12 μέτρα σε ύψος και καλλιεργείται σε όλες τις θερμές παραμεσόγειες περιοχές. Ο καρπός της αμυγδαλιάς καλά προστατευμένος, καθώς αποτελείται από το εξωκάρπιο, το μεσοκάρπιο και το ενδοκάρπιο.

Ποικιλίες

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες αμυγδαλιάς με μεγάλο ή μικρό καρπό, και διαφορετικές περιόδους άνθισης. Πολλές ποικιλίες χρειάζονται σταυρογονιμοποίηση σε συνδυασμό με άλλες ποικιλίες αμυγδαλιάς, ενώ υπάρχουν αρκετές που είναι αυτογόνιμες. Προτιμήστε ποικιλίες αμυγδαλιάς που είναι οψιμανθείς ώστε να αποφεύγεται καταστροφή των ανθέων σε παγετούς ή απότομα κρύα.

Οι πιο γνωστές ποικιλίες είναι οι εξής:

Απο τις ελληνικές πιο γνωστή είναι η ποικιλία Ρέτσου, με σχήμα καρπού επιμήκες, λαίμαργη ανάπτυξη και λεπτό, εύθραυστο κέλυφος. Έχει πολύ καλή παραγωγή σταθερά στον χρόνο, μπαίνει σε καρποφορία νωρίς, ενώ η ποιότητας της είναι εξαιρετική. Ωριμάζει στα μέσα του Σεπτεμβρίου και ανθίζει μέσα στο Μάρτιο, χαρακτηριστικό επίσης θετικό για αποφυγή καταστροφής των ανθέων από παγετούς. Χαρακτηριστικό των καρπών της είναι η αρκετές φορές παραγωγή διπλόσπερμων αμυγδάλων.

Η ποικιλία Τέξας προέρχεται από τις ΗΠΑ με καρπό μέτριου μεγέθους, λαίμαργη ανάπτυξη και ημίσκληρο κέλυφος. Ο καρπός χρησιμποιείται πολύ στη ζαχαροπλαστική, με πολύ καλή γεύση, και ποσοστό διπλόσπερμων αμυγδάλων έως 20%. Ωριμάζει στα μέσα του Σεπτεμβρίου και ανθίζει τον Μάρτιο επίσης. Η συγκεκριμένη ποικιλία όπως και η Ρέτσου, δεν είναι αυτογόνιμη.

Η ποικιλία Φεραντουέλ με καταγωγή από την Γαλλία, αποτέλεσμα βελτίωσης ποικιλιών, με καρπό μακρύ και φαρδύ και σκληρό κέλυφος, έχει λαίμαργη πλάγια ανάπτυξη σε καλλιέργειες που ποτίζονται. Η ανθοφορία της Φεραντουέλ είναι όψιμη και ανθεκτική στο ψύχος, ενώ δεν παράγει διπλόσπερμα αμύγδαλα. Ωριμάζει τον Σεπτέμβριο οταν αρδεύεται επαρκώς, δεν είναι αυτογόνιμη ποικιλία και χρησιμοποιείται ως επικονιάστρια για άλλες ποικιλίες με σταυρεπικονίαση.

H ποικιλία Φερανιές επίσης είναι μια ποικιλία με καταγωγή από την Γαλλία, με καρπό μακρόστενο και μεγάλου μεγέθους, το δέντρο έχει λαίμαργη ανάπτυξη, ενώ το κέλυφος είναι ημίσκληρο. Έχει πολύ ωραία γεύση και θα τη συναντήσετε εμπορικά για νωπή κατανάλωση. Η ανθοφορία της Φερανιές είναι όψιμη και δεν παρουσιάζει διπλόσπερμα αμύγδαλα. Ωριμάζει όψιμα και χρειάζεται σταυρεπικονίαση.

Αυτογόνιμες ποικιλίες είναι οι Ισαμπελόνα, Truoito, Tuono, Guara, Αβιχόρ, Σολέτα και Genco. Από αυτές ξεχωρίζουν οι εξής:

Η Ισαμπελόνα ή αλλιώς Μπελόνα προέρχεται από την Ισπανία με όψιμη άνθιση στο τέλος του Μαρτίου και πρώιμη συγκομιδή. Ο καρπός της Μπελόνα είναι μεσαίου μεγέθους με σχήμα στρογγυλο πεπλατυσμένο με κέλυφος σκληρό.Η ποικιλία χρησιμοποιείται πολύ στην ζαχαροπλαστική με πολύ ωραία γεύση, ενώ χρησιμοποιείται και στην βιομηχανία με μεγάλη περιεκτικότητα σε έλαια. Έχει πλούσια παραγωγή κάθε χρόνο, αντοχή στις ασθένειες, και λαίμαργη ανάπτυξη.

Η Αβιχόρ προέρχεται από τη Γαλλία, με λαίμαργη ανάπτυξη και όψιμη άνθιση. Ο καρπός είναι στενός και μακρύς με μεσαίο μέγεθος, ενώ το κέλυφος ημίσκληρο. Έχει όψιμη συγκομιδή καθώς ο καρπός είναι έτοιμος για μάζεμα τέλη Αυγούστου. Η παραγωγή της Αβιχόρ είναι μεγάλη με επίσης μεγάλη αντοχή στο κρύο και σε ασθένειες.

Η ποικιλία Guara με καταγωγή επίσης από την Ισπανία, με μέση ανάπτυξη, και όψιμη ανθοφορία. Ο καρπός της είναι μεσαίου μεγέθους ενώ το κέλυφος σκληρό. Είναι από τις πλέον διαδεδομένες ποικιλίες της Ισπανίας, παρόμοια με την Τουόνο. Μπορεί να φυτευθεί σε πυκνή καλλιέργεια, ενώ ανθίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, μεγάλη παραγωγή και αντοχές σε διαφορετικά εδάφη και κλίματα.

Η Soleta έχει μέτρια ανάπτυξη , και επίσης όψιμη ανθοφορία. Ο καρπός της είναι μεγάλου μεγέθους με ελλειπτικό σχήμα και πολύ ωραία γεύση, ενώ το κέλυφος σκληρό. Είναι παρόμοια με την Guara. Μπορεί να φυτευθεί σε πυκνή καλλιέργεια, ενώ ανθίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, μεγάλη και πυκνή άνθιση. Η σολέτα δεν παράγει διπλόσπερμα αμύγδαλα.

Σωστές συνθήκες καλλιέργειας – κλιματικές απαιτήσεις

Η αμυγδαλιά προτιμά θερμά και ξηρά κλίματα, χωρίς πολλές βροχοπτώσεις και ελαφριά, γόνιμα, μέσης σύστασης εδάφη με καλή αποστράγγιση και αερισμό, πάντα με την προϋπόθεση ότι αρδεύεται. Οι παγετοί δεν την ζημιώνουν σε αντίθεση με το υγρό κλίμα. Παρόλαυτα θα βρείτε την ανθεκτική αμυγδαλιά ακόμα και σε ξηρά, άγονα και πετρώδη εδάφη αλλά χωρίς εγγύηση ότι θα βρείτε καρπό. Το ριζικό σύστημα της αμυγδαλιάς είναι βαθύ, βοηθώντας στην απορρόφηση της απαραίτητης υγρασίας από το υπέδαφος, για αυτό χρειάζεται βαθιά και ελαφριά εδάφη.

Το κρύο τον χειμώνα κάτω από -4 βαθμούς, μπορεί να κάνει ζημιά στα άνθη, ενώ το καλοκαίρι χρειάζεται την απαραίτητη υγρασία στο έδαφος ώστε να μην υποστεί συρρίκνωση ο καρπός από την παρατεταμένη ζέστη! Θα βρείτε την αμυγδαλιά από χαμηλά υψόμετρα έως τα 1000 μέτρα.

Πότισμα

Η αμυγδαλιά για να μπορέσει να δώσει ποιοτική και μεγάλη παραγωγή, πρέπει να αρδεύεται συστηματικά. Υπάρχουν φυσικά και ποικιλίες με αντοχές στην ξηρασία, ιδανικές για εκτάσεις χωρίς πηγή ποτίσματος.

Την περίοδο που οι καρποί αναπτύσσονται και γεμίζει η αμυγδαλόψυχα, είναι σημαντικό το τακτικό πότισμα, ειδικά την περίοδο που ξεκινούν οι ζέστες από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο με σημαντικότερα ποτίσματα Ιούλιο και Αύγουστο, ιδανικά με πότισμα με σταγόνες ώστε να γίνεται βαθύ πότισμα και να διατηρεί την υγρασία του το έδαφος.Εξαρτάται φυσικά από τις κλιματικές συνθήκες και την ποιότητα εδάφους καθώς ενα έδαφος με κακή αποστράγγιση δεν πρέπει να ποτίζεται με την ίδια συχνότητα.

Το σωστό πότισμα της αμυγδαλιάς, δίνει εξαιρετικής ποιότητας καρπό, μεγαλύτερη παραγωγή και γρηγορότερη ανάπτυξη των δέντρων.

Φύτευση

Ξεκινώντας από την προετοιμασία του εδάφους, πριν την φύτευση πρέπει να οργωθεί βαθιά το έδαφος ώστε να είναι ελαφρύ και να επιτρέπει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος της αμυγδαλιάς.

Η αμυγδαλιά πρέπει να φυτεύεται από τον Νοέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο, χωρίς φύλλα και αυστηρά κλαδεμένη ανάλογα με το μέγεθος του ριζικού συστήματος. Θα βρείτε δενδρύλια γυμνόριζα και σε μπάλες χώματος. Τα γυμνόριζα δημιουργούν ισχυρότερο ριζικό σύστημα. Άλλος τρόπος φύτευσης είναι με τοποθέτηση αμυγδάλων σε λάκκους όπου όταν βλαστάινουν μεταφυτεύονται και εμβολιάζονται με την επιθυμητή ποικιλία.

Φυτέψτε τα δενδρύλια σε λάκκους μεγέθους 60*60 όπου στο λάκκο έχετε προσθέσει το απαραίτητο λίπασμα για την ανάπτυξη του δέντρου. Η αμυγδαλιά χρειάζεται βαθύ φύτεμα αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να καλύπτεται το μπόλιασμα με χώμα. Οι αποστάσεις εξαρτώνται από την εκάστοτε ποικιλία, το έδαφος και το πότισμα. Ιδανικά, αποστάσεις 6 έως 8 * 4 έως 6 μέτρων είναι αρκετές.

Λίπανση

Η λίπανση της αμυγδαλιάς είναι σημαντική όλο το χρόνο, ξεκινώντας από τον Ιανουάριο, καθώς η ανθοφορία πραγματοποιείται χειμώνα και όχι άνοιξη.

Τα τρία βασικά συστατικά που έχει ανάγκη η αμυγδαλιά είναι το άζωτο, το κάλιο και το φώσφορο. Το άζωτο το μπαίνει από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο ώστε να βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση η υγρασία του εδάφους. Χρειάζεται από την αρχή της φύτευσης στο λάκκο κάτω από τις ρίζες και στη συνέχεια χρειάζεται μια χούφτα ανά έτος ζωής. Τον ιανουάριο προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα για επιπλέον θρέψη, χαμηλό σε άζωτο αν έχουμε ήδη βάλει άζωτο στο έδαφος.

Το κάλιο επίσης προστίθεται στον λάκκο κατά τη φύτευση της αμυγδαλιάς, και λόγω της ιδιότητας του να αποθηκεύεται στο υπέδαφος, χρειάζεται προσθήκη κάθε δύο χρόνια σε κάθε αμυγδαλιά! Το ίδιο ισχύει και για το φώσφορο, χρειάζεται επανάληψη κάθε 2 χρόνια, ενώ είναι σημαντικό για την σωστή ανάπτυξη του ριζικού συστήματος.

Επιπλέον στοιχεία που βοηθούν στην ανάπτυξη, ανθοφορία και καρποφορία της αμυγδαλιάς, είναι τα ιχνοστοιχεία ψευδαργύρου και βορίου το οποίο μπορεί να γίνει και διαφυλλικά, ενώ σε ασβεστώδη εδάφη παρατηρείται έλλειψη σιδήρου όπου χρειάζεται επιπλέον η αμυγδαλιά.

Επικονίαση και γονιμοποίηση

Η αμυγδαλιά, ανάλογα από την ποικιλία και το κλίμα, ανθίζει από τέλη Ιανουαρίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Η ανθοφορίας διαρκεί από 2 έως 15 μέρες, ενώ η πλειοψηφία των κλασικών ποικιλιών αμυγδαλιάς είναι αυτοστείρες και η σταυρεπικονίαση είναι απαραίτητη. Η μέλισσα είναι το σημαντικότερο επικονιαστικό έντομο, όπου τον χειμώνα που ανθίζει η αμυγδαλιά η δουλειά για αυτή είναι πολύ σκληρή.

Για κάθε 3 αμυγδαλιές από ποικιλίες που χρειάζονται σταυρεπικονίαση, χρειάζεται μια επικονιάστρια ποικιλία. Επίσης είναι σημαντικό να συμπίπτει το εύρος άνθισης των διαφόρων ποικιλιών ώστε να μπορεί να πραγματοποιηθεί η επικονίαση. Λίγες ποικιλίες αμυγδαλιάς είναι αυτογόνιμες, επομένως χρειάζονται πολλαπλή επικονίαση για την παραγωγή καρπών, και χρειάζεται τουλάχιστον δύο δέντρα.

Συγκομιδή αμυγδάλων για καλύτερη συντήρηση

Καταλαβαίνετε ότι τα αμύγδαλα έχουν ωριμάσει όταν το περικάρπιο ανοίγει κατά μήκος. Οι καρποί ωριμάζουν από το εξωτερικό του δέντρου προς το εσωτερικό. Σημαντικό είναι η καρπός να αρχίσει να συλλέγεται αφού ανοίξει το περικάρπιο σε όλα τα αμύγδαλα. Ανάλογα με την ποικιλία, η περίοδος συγκομιδής ξεκινάει τέλη Αυγούστου και τελειώνει στα τέλη του Σεπτεμβρίου.

Η συγκομιδή του αμυγδάλου μοιάζει με αυτή της ελιάς καθώς μπαίνουν κάτω από τα δέντρα δίχτυα και οι καρποί ραβδίζονται. Στη συνέχεια αποφλοιώνονται τα αμύγδαλα και αποξηραίνονται στον ήλιο ή σε ξηραντήρα. Όταν η αποξήρανση γίνεται με φυσικό τρόπο η διαδικασία πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον μια εβδομάδα, με συχνό ανακάτεμα και προστασία από βροχές και υγρασία.

Οι επαγγελματικές καλλιέργειες συγκομίζονται με την χρήση ειδικών δονητών που εφαρμόζονται στον κορμό του δέντρου και τινάζουν τους καρπούς, εξοικονομώντας χρόνο και εργατικά χέρια ειδικά σε μεγάλες καλλιέργειες.

Κλάδεμα

Το κλάδεμα της αμυγδαλιάς χωρίζεται σε κλάδεμα διαμόρφωσης και σε κλάδεμα καρποφορίας. Η περίοδος κλαδέματος πρέπει να γίνεται από τον Νοέμβριο έως τον Ιανουάριο ώστε να μην έχει ξεκινήσει η νέα βλάστηση και πρέπει να κλαδεύεται κάθε χρόνο.

Στα νεαρά δέντρα πραγματοποιούμε το κλάδεμα διαμόρφωσης ή σχηματισμού, όπου δίνουμε τη μορφή που θέλουμε στο δέντρο. Στις αμυγδαλιές προτιμάται το κυπελλοειδές σχήμα, με 3 ή 4 κύριους βραχίονες. Το σωστό κλάδεμα θα βοηθήσει το δέντρο να εισέλθει συντομότερα σε ηλικία καρποφορίας, ενώ ιδανικά το ύψος θα πρέπει να ξεκινάει από 80 εκατοστά ώστε να μην εμποδίζεται η άρωση του εδάφους η λίπανση αλλά και η συγκομιδή.

Στα ώριμα δέντρα πραγματοποιούμε κλάδεμα καρποφορίας, με σκοπό την διατήρηση του σχήματος και τον ανεμπόδιστο αερισμό και ηλιασμό στο εσωτερικό του δέντρου. Παράλληλα είναι σημαντική η ανανέωση των καρποφόρων κλαδιών, η αραίωση και η απομάκρυνση ξερών ή προσβεβλημένων κλαδιών. Το συστηματικό κλάδεμα επίσης βοηθά στην διατήρηση του δέντρου σε ένα ύψος που διευκολύνει την συγκομιδή του καρπού, όπως και πρέπει να γίνεται.

Η ισορροπία του δέντρου είναι σημαντική για καλή καρποφορία, οπότε η μεγάλη βλάστηση εμποδίζει την καρποφορία και η μεγάλη καρποφορία εμποδίζει την βλάστηση. Είναι σημαντικό στο κλάδεμα να επιτυγχάνεται ισορροπία για υγιείς καρπούς και δέντρο. Θα ξεχωρίσετε τους οφθαλμούς από το διαφορετικό σχήμα, καθώς οι σφαιρικού σχήματος οφθαλμοί είναι οι ανθοφόροι ενώ οι κωνικού σχήματος οφθαλμοί είναι οι ξυλοφόροι.

Πολλαπλασιασμός

Οπως αναφέρουμε σύντομα στην φύτευση της αμυγδαλιάς, ο πολλαπλασιασμός πραγματοποιείται με φύτευση αμυγδάλων σε λάκκους. Όταν βλασταίνουν, διαλεγουμε τα πιο εύρωστα και μεταφυτεύουμε, ενώ στην πορεία εμβολιάζουμε με τις επιθυμητές ποικιλίες. Σε ενήλικα δέντρα γίνεται σχισμός εμβολιασμός. Τα βασικά υποκείμενα αμυγδαλιάς είναι το αμύγδαλο και το αμυγδαλοροδάκινο.

Εχθροί και ασθένειες

Η αμυγδαλιά είναι ένα ευαίσθητο δέντρο σε ασθένειες. Είναι σημαντικό να προστατεύεται πριν χρειαστεί η θεραπεία καθώς οι περισσότερες θεραπείες απαιτούν πάνω από 1 ψεκασμό και μάλιστα στην περίοδο της άνθισης, καθιστώντας την επικονίαση επικίνδυνη για τις μέλισσες. Ιδανικά οι λάκοι γύρω από τα δέντρα, πρέπει να παραμένουν καθαροί απο αγριόχορτα για αποφυγή μολύνσεων.

Η μονίλια είναι μυκητολογική ασθένεια που προσβάλει όλα τα εναέρια μέρη του δέντρου, από φύλλα και βλαστούς έως άνθη και καρπό. Προκαλεί νεκρώσεις και ξηράνσεις, ενώ τα φύλλα μοιάζουν σαν να έχουν καεί από το κρύο. Τα χαλκούχα διαλύματα αντιμετωπίζουν την μονίλια. Ρωτήστε για βιολογικά σκευάσματα για προστασία του περιβάλλοντος.

Το ευρύτομο, είναι έντομο που προσβάλλει τον νεαρό καρπό στα πρώτα στάδια, όπου τρέφεται με την ψύχα του καρπού. Η καταπολέμηση χρειάζεται παρακολούθηση ώστε να εξοντωθούν τα θηλυκά έντομα πριν εναποθέσουν τα αυγά τους σε νέους καρπούς. Υπάρχουν οικολογικά σκευάσματα φυσικής πυρεθρίνης.

Οι αφίδες και ο στεφανίτης προσβάλλουν το φύλλωμα της αμυγδαλιάς. Οι αφίδες προκαλούν καρούλιασμα και στη συνέχεια καταστροφή του φυλλώματος, ενώ ο στεφανίτης προκαλή πρόωρη πτώση των φύλλων.

Τέλος, ο εξώασκος προσβάλει επίσης τα φύλλα, από νωρίς την άνοιξη με παραμόρφωση και πτώση των φύλλων. Για την συγκεκριμένη ασθένεια, οι χειμερινοί ψεκασμοί είναι αρκετοί.